DNS nedir?

Terim	Tanım
DNS	Alan Adı Sistemi, insanların okuyabildiği alan adlarını IP adreslerine çeviren sistem.
Alan adı	Bir web sitesine erişmek için kullanılan, insanlar tarafından okunabilen adres (ör. `example.com`).
IP adresi	Bir bilgisayar ağına bağlı her cihaza atanan sayısal etiket (örn. `192.0.2.1`).
DNS Çözümleyici	İstemci cihazlardan gelen DNS sorgularına yanıt veren bir sunucu.
Yetkili DNS Sunucusu	Bir alan adının kesin kayıtlarını tutan bir DNS sunucusu.
Kök DNS Sunucusu	Bir alan adını bir IP adresine çevirmenin ilk adımı, sorguların uygun üst düzey alan sunucularına yönlendirilmesidir.
TLD Sunucusu	Belirli alan adı uzantılarından sorumlu Üst Düzey Etki Alanı Sunucusu `.com`, `.org`, vesaire.
Önbellek	Sık erişilen verilerin daha hızlı erişim için depolandığı bir depolama konumu.

Alan Adı Sistemi (DNS), internet altyapısının kritik bir bileşenidir. Bir telefon rehberine çok benzer şekilde çalışır ve insan dostu alan adlarını, bilgisayarların ağda birbirlerini tanımlamak için kullandıkları IP adreslerine dönüştürür. DNS olmadan, bildiğimiz haliyle internet mümkün olmazdı çünkü kullanıcılar basit web sitesi adları yerine karmaşık sayı dizilerini hatırlamak zorunda kalacaktı.

DNS Neden Önemlidir

DNS, interneti kullanıcı dostu ve erişilebilir hale getirmede çok önemli bir rol oynar. Kullanıcıların web tarayıcılarına hatırlanması kolay alan adlarını girmelerine olanak tanır ve bunlar daha sonra kullanıcının cihazını istenen web sitesine yönlendiren IP adreslerine dönüştürülür. Bu işlem arka planda neredeyse anında gerçekleşir ve kusursuz bir gezinme deneyimi sağlar.

Ancak DNS yalnızca kolaylık sağlamakla ilgili değildir. Bu aynı zamanda güvenlik ve verimlilikle de ilgilidir. Modern DNS sistemleri, kullanıcıları kötü amaçlı web sitelerine yönlendirebilecek DNS sahtekarlığı veya önbellek zehirlenmesi gibi siber saldırıları önlemeye yardımcı olan özellikler içerir.

DNS Nasıl Çalışır: Adım Adım Bir Arıza

Bir alan adını bir IP adresine çözümleme süreci birkaç adımdan oluşur:

DNS Sorgu Başlatma
Tarayıcınıza bir alan adı yazdığınızda, cihazınız genellikle İnternet Servis Sağlayıcınız (İSS) tarafından sağlanan bir DNS çözümleyiciye bir sorgu gönderir. Bu, ilgili IP adresini bulmanın ilk adımıdır.
Önbelleği Kontrol Etme
DNS çözümleyici, alan adıyla ilişkili IP adresini zaten bilip bilmediğini görmek için önbelleğini kontrol eder. Böyle bir durumda çözümleyici IP adresini hemen geri göndererek süreci hızlandırır.
Kök DNS Sunucusu
IP adresi önbellekte değilse çözümleyici kök DNS sunucusunu sorgular. Kök sunucunun kendisi IP adresine sahip değildir ancak bundan sonra hangi üst düzey etki alanı (TLD) sunucusunun sorulacağını bilir.
TLD DNS Sunucusu
Kök sunucu, çözümleyiciyi aşağıdaki işlemlerden sorumlu olanlar gibi bir TLD sunucusuna yönlendirir: .com, .org, veya .açık. TLD sunucusu, gerçek IP adresini tutan yetkili DNS sunucusunu bilir.
Yetkili DNS Sunucusu
Son olarak TLD sunucusu, çözümleyiciyi, belirli alan adına ilişkin kayıtları içeren yetkili DNS sunucusuna yönlendirir. Bu sunucu IP adresini çözümleyiciye döndürür.
Web Sitesine Bağlanma
Elinizdeki IP adresiyle, tarayıcınız artık siteyi barındıran web sunucusuna bağlanabilir ve web sayfası ekranınıza yüklenir.

Bu sürecin tamamı genellikle yalnızca milisaniyeler sürer, ancak dünya genelinde birden fazla sunucu arasındaki iletişimi içerir.

DNS ve Proxy Sunucuları

Kullananlar için vekil sunucular, DNS'i anlamak çok önemlidir. Proxy sunucuları, bir kullanıcının cihazı ile internet arasında aracı görevi görerek kullanıcının IP adresini gizler ve gizlilik sağlar. Ancak, DNS sorguları bazen proxy'yi atlatarak kullanıcının gerçek IP adresini ortaya çıkarabilir. Bu, DNS sızıntısı olarak bilinir.

DNS sızıntılarını önlemek için kullanıcılar, DNS sorgularının DNS üzerinden yönlendirildiğinden emin olmalıdır. Proxy sunucu veya DNS sızıntı koruması içeren bir proxy hizmeti kullanın. Bu, DNS sorguları da dahil olmak üzere bağlantının tüm bölümlerinin gizli ve güvenli kalmasını sağlar.

DNS Türleri ve Kullanımları

DNS herkese uygun tek çözüm değildir; Her biri belirli ihtiyaçlara uygun olan farklı türde DNS yapılandırmaları vardır:

Genel DNS
Genel DNS sunucuları, aşağıdakiler gibi: Google (örneğin, 8.8.8.8) veya Cloudflare (örneğin, 1.1.1.1), herkes tarafından kullanılabilir ve hızlı, güvenilir DNS çözümü sunar. Bunlar genellikle İSS'ler tarafından sağlanan DNS hizmetlerine alternatif olarak kullanılır.
Özel DNS
Özel DNS sunucuları genellikle bir kuruluş içinde dahili alan adı çözümlemesini yönetmek için kullanılır. Dahili alan adlarının özel ağ içinde çözümlenmesini sağlayarak, DNS süreci üzerinde ek bir güvenlik ve kontrol katmanı sağlarlar.
Özyinelemeli DNS
Özyinelemeli bir DNS çözümleyici, bir alan adıyla ilişkili IP adresini bulmak için birden fazla DNS sunucusunu sorgulayarak istemci adına hareket eder. Tüm ağır işleri yapan bir aracı gibidir, böylece son kullanıcının DNS sürecinin karmaşıklığı konusunda endişelenmesine gerek kalmaz.
Yetkili DNS
Yetkili bir DNS sunucusu, belirli etki alanı kayıtları için kesin kaynaktır. Alan adlarına ilişkin sorgulara yanıt veren DNS kayıtlarını tutar ve alana erişmeye çalışan kullanıcılara doğru IP adreslerinin döndürülmesini sağlar.

Siber Güvenlikte DNS'nin Rolü

DNS, internet işlevselliğindeki kritik rolü nedeniyle sıklıkla siber saldırılarda hedef alınır. Yaygın DNS ile ilgili saldırılar şunları içerir:

DNS Sahtekarlığı
DNS önbellek zehirlenmesi olarak da bilinen bu saldırı, bir çözümleyicinin önbelleğine yanlış DNS kayıtlarının eklenmesini içerir ve kullanıcıların bilgisi olmadan kötü amaçlı sitelere yönlendirilmesine neden olur.
DDoS Saldırılar
Dağıtılmış Hizmet Reddi (DDoS) saldırıları, DNS sunucularını bir istek seli ile bunaltabilir, bu sunucuların meşru sorgulara yanıt verememesine neden olabilir ve web sitelerini etkili bir şekilde çevrimdışına alabilir.

Bu riskleri azaltmak için kuruluşlar, DNS yanıtlarının dijital olarak imzalanmasını sağlayarak bir güvenlik katmanı ekleyen DNSSEC (DNS Güvenlik Uzantıları) gibi DNS güvenlik önlemlerini uygular.

DNS Araçları ve Kaynakları

Çeşitli araç ve kaynaklar, kullanıcıların ve yöneticilerin DNS'yi yönetmesine ve sorunlarını gidermesine yardımcı olabilir:

DNS Arama Araçları
Gibi çevrimiçi araçlar kazmak, nslookupve MXToolbox gibi çevrimiçi hizmetler, kullanıcıların DNS kayıtlarını sorgulamasına, DNS yapılandırmalarını doğrulamasına ve sorunları teşhis etmesine olanak tanır.
DNS Karşılaştırma Araçları
Gibi araçlar İsim tezgahı veya DNS Karşılaştırması çeşitli DNS sunucularının hızını ve performansını test ederek kullanıcıların ihtiyaçlarına göre en hızlı DNS sağlayıcısını seçmelerine yardımcı olabilir.
DNS Yönetim Yazılımı
Kuruluşlar için DNS yönetim yazılımı, DNS kayıtlarını yönetmek, DNS etkinliğini izlemek ve DNS yapılandırmalarının optimize edildiğinden ve güvenli olduğundan emin olmak için merkezi bir platform sağlar.

DNS'nin Geleceği

İnternet gelişmeye devam ettikçe DNS de gelişiyor. HTTPS üzerinden DNS (DoH) ve TLS üzerinden DNS'nin (DoT) benimsenmesi, DNS sorgularını şifreleyerek DNS gizliliğini ve güvenliğini artırmak için tasarlanmış yeni teknolojilerin örnekleridir. Bu protokoller, üçüncü tarafların DNS sorgularına müdahale etmesini veya bunları değiştirmesini önleyerek kullanıcılara daha fazla koruma sağlar.

Ayrıca internete bağlı cihazların sayısı arttıkça, artan talebi karşılamak için DNS'nin de ölçeklendirilmesi gerekecektir. Buna, eski IPv4 sisteminden çok daha fazla sayıda IP adresine izin veren IPv6'ya geçişin desteklenmesi de dahildir.

Çözüm

DNS'yi anlamak yalnızca BT alanında çalışanlar için değil, interneti kullanan herkes için de çok önemlidir. Kullanıcı dostu alan adlarını bilgisayarların iletişim kurmak için kullandığı IP adreslerine dönüştürerek modern web taramasını mümkün kılan omurgadır. İnternet güvenliği ve gizliliğine verilen önemin artmasıyla birlikte, DNS'nin nasıl çalıştığını ve DNS sorgularının nasıl korunacağını bilmek her zamankinden daha önemli. İster genel DNS kullanıyor olun, ister özel DNS sunucularını yönetiyor olun, ister çevrimiçi etkinliklerinizi proxy sunucular aracılığıyla güvence altına alıyor olun, DNS temellerini sağlam bir şekilde kavramak çok önemlidir.

Kullanıcılar DNS'in inceliklerini anlayarak daha güvenli, daha verimli ve daha güvenilir bir çevrimiçi deneyim sağlayabilirler.